بررسی و مقایسۀ شرح شطحیّات روزبهان بقلی شیرازی و جواهرالاسرار شیخ آذری اسفراینی

Authors

Abstract:

     هدف مقالۀ حاضر، بررسی وجوه اشتراک و افتراق میان شرح شطحیّات روزبهان بقلی شیرازی و جواهرالاسرار شیخ آذری اسفراینی است. نتایج به دست آمده حاکی است که مؤلفان مذکور با آسیب­شناسی عرفان و تصوف از سویی به نقد، و از دیگر سو به دفاع از شطّاحان همت گمارده­اند. فارسی بودن زبان هر دو کتاب، نگاه توأم با تکریمِ مؤلفان به مشایخِ عرفان و تصوف، شرح حروف مقطّعه و کلام شِبه­شطح حضرت رسول (ص) و شطحیّات مشایخ صوفیه، برخی از مشترکات این دو کتاب می­باشند. اما در باب تفاوت­ها می­­توان چنین گفت که پرداختن به کلام شِبه­شطح خلفای اربعه از اختصاصات شرح شطحیّات است؛ و در مقابل، پرداختن به شطحیّات منظوم متصوفه از اختصاصات جواهرالاسرار؛ دیگر اینکه روزبهان هم خود شطّاح بوده و هم علاقۀ او به شطحیّاتِ حلاج کاملاً در تألیف او پیداست، این در حالی­است که از آذری هیچ شطحی گزارش نشده، او را می­توان در مکتب صحو تعریف کرد و اینکه شرح شطحیّاتِ مشایخ گویا برای او بالسّویه بوده­است. نوع جهان­بینی مؤلّفان از دیگر عواملی است که بر محتوای این دو مکتوب تأثیر داشته­است. همچنین نثر فنّی روزبهان، در مقابل نثر نسبتاً روان شیخ آذری از دیگر وجوه این تمایز است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی و تحلیل تصویر در شرح شطحیات روزبهان بقلی شیرازی (606-522)

روزبهان بقلی شیرازی یکی از مشهورترین عارفانی است که آثار گوناگونی از او در زمینه‌های عرفان و حدیث و تفسیر و فقه، به زبان‌های فارسی و عربی بر جای مانده است. شرح شطحیات یکی از مهم‌ترین آثار فارسی اوست. این اثر افزون‌بر اهمیتش در شطح و دفاع از کلام شورانگیز عارفان، ازنظر نثر شاعرانه و زبان تصویری و خیال‌انگیز نیز درخور توجه است. این پژوهش با بررسی شگردهای تصویرساز روزبهان در شرح شطحیات، نمونه‌هایی...

full text

«اضافه‌های تصویری» و کارکرد آن‌هادر شرح شطحیات روزبهان بقلی

نوآوری خاص روزبهان در تصویرگری «شرح شطحیات» بر پایة ترکیب‌های اضافی یا اضافه‌های تصویری است. در واقع همواره رابطة میان مضاف و مضاف‌الیه، نوع ترکیب اضافی را مشخص می‌سازد و به همین دلیل است که این رابطه همیشه مفهوم واحد و یکسانی را القا نمی‌کند و دستورنویسان بسته به اینکه نسبت میان این دو، حقیقی باشد یا اعتباری، آنها را به دو دستة «اضافة ‌حقیقی» و «اضافة ‌مجازی» تقسیم‌کرده، سپس اضافة ‌مجازی را نی...

full text

سرچشمه‌های فکری شیخ آذری اسفراینی در تألیف جواهرالاسرار

حمزۃ­ بن علی ملک اسفراینی (784 – 866 ه.ق) مشهور به شیخ آذری شاعریست عارف که به واسطه آثار منظومش وی را بیشتر در سلک شاعران قرار داده­اند، امّا او صاحب تألیف ارزشمندی منثور با عنوان جواهرالاسرار در حوزه عرفان نیز می­باشد. این مقاله به منظور یافتن سرچشمه­های فکری عرفانی آذری به بررسی محتوایی این اثر عرفانی پرداخته، که نهایتاً قرآن و منابع حدیثی؛ بسیاری از منابع مکتوب متقدّم عرفان و تصوّف؛ مکتب ابن‌عر...

full text

اندیشه های عرفانی شیخ آذری اسفراینی در آینۀ جواهرالاسرار

In this article mystical thoughts of Sheikh Ᾱzari Esfarāyeni, according to Javāher al-Asrār book, will be introduced. Findings of this research show that choosing self-knowing as the best way of Godknowing؛ ability of human for vision of God؛ describing the human’s allcomprehensiveness situation and his position of Divine vicegerent؛ various comparing of the macrocosm with the microcosm an...

full text

تصحیح شرح شطحیات روزبهان بقلی

کتاب شرح شطحیات اثر شیخ روزبهان بقلی شیرازی، از عارفان بزرگ قرن ششم هجری، است. عنوان کتاب نشان می دهد که موضوع آن درباره شطحیات، سخنان شگفت و غریب عارفان، است. هانری کربن، شرق شناس مشهور فرانسوی در سال 1344 هجری برای نخستین بار این کتاب را تصحیح کرد. تلاش ارزشمند و والای کربن در شناساندن این متن ادبی ـ عرفانی به دوستداران و پژوهشگران، در خور ستایش است؛ امّا متاسّفانه به دلیل اغلاط فراوان کاتبا...

15 صفحه اول

نگاهی به مفهوم التباس در نزد شیخ روزبهان بقلی شیرازی

Ruzbihan Baqli Shirazi is one of most important characters of Persian Sufism in the 6th century. His role is not only in the loving mysticism‚ but also in forming special type of glossary in the Islamic gnosticism. One of his important terms is “Eltebās”. He uses the concept to explain the ties of soul and appearance of the universe are or in the other words: increate and creature. In this way...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 20  issue 42

pages  121- 146

publication date 2017-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023